Onze zomers worden steeds warmer en droger en daar moeten we ook op school steeds meer rekening mee houden. Hoe zorgen we ervoor dat de speelplaats aangenaam koel blijft tijdens een hittegolf? Is de tuin van je school voldoende droogtebestendig? En kan het sportveld het water van een extreme regenbui slikken?
Is de speelplaats een bakoven of een koele oase tijdens een zonovergoten dag?
Scholen meten ook mee tijdens CurieuzeNeuzen in de Tuin!
Ontdek het mee met CurieuzeNeuzen in de Tuin, het grootste burgeronderzoek naar hitte en droogte ooit. Elk meetpunt krijgt een slimme sensor die de temperatuur en het vochtgehalte van de bodem meet. Met een netwerk van duizenden meetpunten brengen we in 2021 en 2022 een half jaar lang de hitte en droogte in heel Vlaanderen in kaart. En daar zitten ook een groot aantal scholen bij!
Via het Internet of Things zendt de slimme sensor dagelijks data door naar de Universiteit Antwerpen. Via een persoonlijk dashboard krijg je dagelijks een update van de meting. Zo volg je samen met de leerlingen live welke invloed hitte en droogte op de schoolomgeving hebben. Met het speciale CurieuzeNeuzen in de Tuin STEM-lespakket (meer informatie onderaan de pagina) duik je met de leerlingen dieper in de materie van het onderzoek. Zo leren ze over de kwetsbaarheid van de natuur door hitte en droogte.
Ook ontdekken ze hoe we tuinen, speelplaatsen en natuurgebieden meer klimaatbestendig kunnen maken voor henzelf, maar ook de planten en dieren die er leven. Bovendien kunnen ze vragen stellen aan de wetenschappers van het project!
Met de slimme bodemsensor in de schooltuin of speelplaats worden leraren en leerlingen burgerwetenschapper in dit internationaal uniek onderzoek.
De eerste meetcampagne met 5.000 meetpunten liep van 3 april tot en met 2 oktober 2021. Daarvan tekenden 3.000 deelnemers opnieuw in om in 2022 mee te meten. De tweede meetperiode gaat op 26 maart 2022 voor een halfjaar van start.
Waar wordt er juist gemeten?
Een slimme sensor op school? Elke tuin of groendomein op de begane grond met een grasveld van minstens 2 meter in diameter kon meedoen. De slimme sensor wordt op een rustige en afgeschermde plek geplaatst (geen voetballers of ravottende kinderen in de buurt).
Hoe verloopt de meting?
Met het meetpakket en het STEM-lespakket heb je alles wat nodig is om deel te nemen. De tweede meetperiode start op zaterdag 26 maart (25 maart voor scholen) en eindigt op 1 oktober 2022 (30 september voor scholen). De sensor blijft 6 maanden staan en heeft geen onderhoud nodig.
Wie meet er mee?
Je schooltuin kandidaat stellen voor het onderzoek kon tot en met 14 februari 2021. Uit alle kandidaattuinen selecteerden we 4.400 meetlocaties voor de eerste meetperiode in 2021 aan de hand van wetenschappelijke criteria. Daarvan doen 3.000 meetpunten opnieuw mee tijdens de meetcampagne in 2022. Metingen in klasverband hadden daarbij een streepje voor bij de selectie.
Wat kost deelname aan het project?
Deelnemen is in principe kosteloos. Je betaalt wel €20 waarborg voor het meetpakket. Deze waarborg krijg je terugbetaald als waardebon bij Bio-Planet, als de meting correct wordt uitgevoerd en de bodemsensor na afloop terug gezonden wordt.
Lespakketten
Duik samen met je leerlingen in de materie van CurieuzeNeuzen in de Tuin
In samenwerking met leerkrachten-in-opleiding van de Thomas More Hogeschool, De Helix en MOS (de educatieve werking van het Departement Omgeving) en Klimaatlink, een project van het Global Change Ecology Center en de Universiteit Antwerpen, werden lespakketten uitgewerkt voor de eerste, tweede en derde graad lager onderwijs, en de eerste, tweede en derde graad secundair onderwijs.
Lespakket voor de derde graad van het secundair onderwijs.
Lespakket voor de tweede graad van het secundair onderwijs.
Lespakket voor de eerste graad van het secundair onderwijs.
Lespakketten voor het lager onderwijs.
Wat is de inhoud?
De lespakketten focussen op verschillende aspecten van het bodemecosysteem en klimaatverandering met extra aandacht voor droogte, hittegolven en de weerbaarheid van onze bodem. We voorzien spelvormen, linken naar nuttige sites, filmpjes en proefjes die de leraar toelaten zelf creatief aan de slag te gaan met de materie.
De lespakketten sluiten aan bij veel te behalen onderwijsdoelen. Ze kunnen door de leerkracht aangepast worden naargelang de beschikbare tijd en het leerniveau van de school of klas. Het kan gegeven worden in de vorm van aparte lesuren, meerdere lesuren achter elkaar, of als een projectdag.
Dynamische lessen
De lespakketten zijn dynamisch: tijdens de CurieuzeNeuzen-meetcampagne zullen updates en kleine aanpassingen volgen. Zo worden lesmomenten gedurende de campagne aangevuld met recente filmfragmenten, interessante resultaten uit de meetcampagne etc. Ook na afloop van het onderzoekworden de lespakketten door Klimaatlink up-to-date gehouden. Bij het downloaden van het lespakket kan je aangeven of je op de hoogte wil worden gehouden van eventuele updates.
Vraag het aan een wetenschapper!
Bij de lespakketten van CurieuzeNeuzen in de Tuin bieden we de kans aan leerkrachten en leerlingen om vragen te stellen aan de wetenschappers van CurieuzeNeuzen in de Tuin en ‘Klimaatlink’.
Klimaatlink, een project van het Global Change Ecology Center (Universiteit Antwerpen), wil een permanente koppeling realiseren tussen klimaatonderwijs en klimaatwetenschap. Je kan je vragen over CurieuzeNeuzen in de Tuin – of over de bodem en klimaatverandering in het algemeen – achterlaten via het contactformulier.
Blauwgroene speelplaatsen voor meer spel- & leerplezier!
Aquafin verzamelt concrete tips & voorbeelden op blauwgroenvlaanderen.be
Aan de hand van de lespakketten leggen de leerlingen ook hun eigen speelplaats onder de loep. Hoe zou je die klimaatbestendig kunnen inrichten? Veel speelplaatsen zijn vandaag nog grote, verharde oppervakken die bij een fikse bui vol plassen staan. CurieuzeNeuzen in de Tuin-partner Aquafin krijgt regelmatig vragen van scholen over hoe om te gaan met het regenwater dat van daken en betegelde pleinen afwatert. Hun antwoord is dan steeds: geef ruimte aan water, hou het ter plaatse en ga ermee aan de slag.
Op blauwgroenvlaanderen.be inspireren ze je graag om je schoolplein klimaatbestendig te maken. Vanaf eind maart vind je er een apart luik voor scholen met een heleboel tips en concrete maatregelen. Je zal merken dat een blauwgroene inrichting helemaal niet duur hoeft te zijn.
Is jouw school al bezig met blauw-groene initiatieven op de speelplaats, en verdient deze een plaats op blauwgroenvlaanderen.be als inspirerend voorbeeldproject? Laat het hen dan zeker weten via blauwgroenvlaanderen@aquafin.be.
