Natuurgebieden als airco? Natuurpunt en CurieuzeNeuzen zoeken het uit
Fiets tijdens een warme zomerdag vanuit de stad naar een nabijgelegen natuurgebied, en je merkt direct een paar graden verschil. De hogere temperaturen zijn een gevolg van het stedelijk hitte-eilandeffect. Een slimme stadsinrichting met plaats voor groen en water kan helpen om deze stedelijke koorts tegen te gaan. Ook natuurgebieden dicht bij de stad zorgen mogelijk voor een natuurlijke airco.
Samen met Natuurpunt onderzoekt CurieuzeNeuzen hoe natuurgebieden hun rol als natuurlijke klimaatbuffer en als natuurlijke airconditioning voor onze leefomgeving kunnen opnemen. Stefan Versweyveld, afdelingshoofd van Dienst Projecten van Natuurpunt: “We zoeken antwoorden op vragen als: is het koelend effect van een natuurgebied groter dicht bij de stad dan er verder vandaan? Is het koelend effect van natuurgebieden waarneembaar in de omliggende tuinen?” Daarom installeert onderzoeker Stijn Van de Vondel (Universiteit Antwerpen) van april tot oktober 200 “gazondolken” in natuurgebieden verspreid over de provincie Antwerpen. De resultaten worden vergeleken met meetwaarden in nabijgelegen tuinen.
Wetlands4Cities
Het zijn vooral de waterrijke natuurgebieden die in de zomer een rol kunnen spelen bij de verkoeling van onze steden. Stefan: “Natte natuurgebieden leveren hele belangrijke ecosysteemdiensten. Ze houden water vast bij grote droogte, vullen het grondwaterpeil aan, temperen overstromingen bij hevige regenval én vervullen mogelijk een cruciale rol in het afkoelen van onze warme stedelijke leefomgeving tijdens hittegolven.” Omdat Vlaanderen de afgelopen 60 jaar zo’n 75% van zijn natte natuur is verloren, is Natuurpunt gestart met het ‘Wetlands4Cities’ project: het herstellen en inrichten van bestaande en nieuwe wetlands om zo een impuls te geven aan waterrijke gebieden in verstedelijkte gebieden. “CurieuzeNeuzen in de Tuin maakt het nu mogelijk om de verkoelende ecosysteemdiensten van natte natuur effectief te gaan becijferen.”
Vrijwillige natuurbeheerders
Het beheer van deze natuurgebieden is bij Natuurpunt in handen van vrijwillige natuurbeheerders. Zij staan in voor aankoop, beheer en openstelling van 25.000 hectare Vlaamse natuur. En het zijn deze vrijwilligers die CurieuzeNeuzen in de Tuin mee in het veld gaan opvolgen.
“De vrijwillige natuurbeheerders zijn erg betrokken bij hun natuurgebieden”, aldus Stefan. “Ze stellen de negatieve gevolgen van klimaatverandering en verdroging dagelijks vast. Het stelt hen en ons voor grote uitdagingen: maaiseizoenen moeten vervroegd worden, grote zomeroverstromingen sturen het terreinbeheer in de war en het uitblijven van vorstperioden verhindert het maaien op ijs.” *
De natuurbeheerders krijgen via het dashboard zelf inzicht in de staat van hun gebied. “Omdat een goede waterhuishouding in een natuurgebied cruciaal is voor planten en dieren, monitoren onze beheerders nu ook al de waterstanden op geregelde tijdstippen om de evolutie ervan in het oog te houden. De bodemsensoren en de bijbehorende Internet of Things techniek van CurieuzeNeuzen in de Tuin zullen een groot voordeel opleveren. De data zijn immers direct beschikbaar, en zo volgen we de situatie veel dichter opvolgen. We verwachten dan ook dat we in de toekomst meer van deze nieuwe monitoringstechnieken gaan toepassen. Onze vrijwilligers zijn dan ook enthousiast om deel te nemen aan het project.”
* In de winter worden rietstengels afgemaaid om een dichte rietvegetatie te krijgen en om het water vrij te houden. Als het water bevroren is, kan dit gedaan worden door het riet te maaien of af te snijden op het ijs.