Dit opent een nieuwe deur in de wetenschap

CurieuzeNeuzen in de Tuin krijgt technologische hulp van telecombedrijf Orange. Een samenwerking die leidt tot een revolutie in de milieuwetenschappen. “Net zoals de komst van de satellieten in de jaren 70.”.

Hoe is het gesteld met onze Vlaamse tuinen, bedrijfstuinen, parken en speeltuinen? Hoe warm is het er, of hoe koel? Hoe droog zijn ze, of hoe nat? Dat meet CurieuzeNeuzen in de Tuin, het burgerwetenschapsproject van UAntwerpen en een heleboel partners uit de publieke en private sector. Van april tot oktober spiezen vijfduizend CurieuzeNeuzen – burgers zoals u en ik – een gazondolk in hun tuin: een slimme sensor die de temperatuur en droogte in de bodem meet. Een technisch huzarenstukje waarvoor UAntwerpen samenwerkt met telecombedrijf Orange, dat in dit project de exclusieve data- en connectiviteitspartner is. Hoe werken die slimme gazondolken? Waarom is dit citizenscienceproject zo baanbrekend? Dat vragen we aan Filip Meysman, professor aan UAntwerpen en drijvende kracht achter CurieuzeNeuzen, en Gert Pauwels, business manager 5G bij Orange.

Wie van jullie zette de eerste stap voor deze samenwerking?
Filip: Dat deed Orange. Na het vorigeCurieuzeNeuzen-project over luchtkwaliteit belde de innovatiedirecteur me op. Hij vroeg of Orange kon meewerken aan onze burgerwetenschapsprojecten. “Toevallig werken we aan een nieuw projectje”, vertelde ik. “We willen een sensor uitzetten in duizenden Vlaamse tuinen, maar we hebben een probleem: we willen deze koppelen aan het internet of things.” (IoT, het geheel van apparaten die via het internet gegevens uitwisselen met andere apparaten, red.) Bleek dat Orange nét een nagelnieuw IoT-netwerk had uitgerold in Vlaanderen!

Waarom wil Orange zo graag meehelpen aan burgerwetenschapsprojecten?
Gert: Ook voor ons zijn het milieu en de energietransitie een grote prioriteit. We willen tussen 2019 en 2023 de CO2-uitstoot van onze onderneming met 30 procent verminderen. We zetten ook in op de circulaire economie door bijvoorbeeld simkaarten, gsm’s en tv-modems te recupereren. Natuurlijk is ook CSR (corporate social responsibility of maatschappelijk verantwoord ondernemen, red.) belangrijk. Omdat Orange de technologische leider in het IoT-verhaal is, willen we graag deze kennis en technologie ter beschikking stellen aan een duurzame wereld.

Wat doet Orange precies in dit CurieuzeNeuzen-project?
Gert: We maken het meetnetwerk slim, zodat de data meteen beschikbaar zijn voor de wetenschappers. Daarvoor gebruiken we ons specifiek nieuw narrow band IoT-netwerk. In het nationale 4G-netwerk hebben we ruimte voorzien om op een batterijvriendelijke manier data te versturen. In mensentaal: we hebben alles gestript wat we niet nodig hebben om een zo puur en energievriendelijk mogelijk netwerk over te houden.

Een massa aan gegevens in realtime verwerken, is dat zo vernieuwend dan?
Filip: In onze tak van de milieu- en klimaatwetenschappen wel. Het is een nieuwe deur die opengaat, te vergelijken met de komst van de satellieten in de jaren 70. Dankzij de IoT-netwerken en goedkope, betrouwbare én energievriendelijke sensors kunnen we nu op heel veel plekken tegelijk metingen doen. Dat schept enorm veel mogelijkheden. We verwachten dat we in de toekomst meer en meer vragen zullen kunnen oplossen door dergelijke metingen te doen. We zien deze CurieuzeNeuzen in de Tuin dan ook als een demonstratieproject voor toekomstige grootschalige meetanalyses.

Zullen we dan ook meteen weten hoe het met onze tuinen is gesteld?
Filip: Ja, dit is het grote voordeel in deze studie. Tijdens de metingen beschikken we zelf meteen over de data, kunnen we de kwaliteit ervan checken, en ze meteen ook meedelen. De deelnemers krijgen op een persoonlijk dashboard elke dag een update van de metingen in hun tuin. Daarnaast zullen we, voor het brede publiek, de resultaten van de verschillende meetpunten aanduiden op een stippenkaart. Zo kunnen we voor Vlaanderen een hitte-index en een droogte-index bepalen. Tegelijk gaan we grondig met de meetdata aan de slag en laten we er een statistisch computermodel op los. Dit om te weten te komen waarom het in een bepaalde periode in de ene tuin koel of droog is en in de andere warm of vochtig.

Als ik wild mag dromen, dan zou ik CurieuzeNeuzen graag eens overdoen in Peking – Filip Meysman

Wat waren de grootste uitdagingen voor deze CurieuzeNeuzen in de Tuin?
Filip: De eerste was om van de bodemsensor, die een soort van geavanceerde thermometer is, een gsm te maken die data kan versturen. De tweede was ervoor zorgen dat de datatransmissie vlekkeloos verloopt, dat die vijfduizend gazondolken, die elke dag staan te kwebbelen, goed ontvangen worden op het dataplatform van Orange. Een heel andere uitdaging was de burger enthousiast maken voor ons project. We hadden vijfduizend gazondolken besteld, dus moesten we ook vijfduizend gezinnen met tuinen vinden die aan het project willen deelnemen. We hebben meer dan vijftigduizend inschrijvingen, dus da’s dik in orde. (lacht)

Zijn er nog andere wilde burgerwetenschapsprojecten waar je van droomt?
Filip: Ik zou graag onze ideeën over citizen science en onze kennis over IoT-technologie exporteren naar het buitenland. Als ik dus wild mag dromen, dan zou ik CurieuzeNeuzen graag eens overdoen in Peking.

Wat houdt je tegen?
Filip: Als ik in het buitenland een lezing geef, moet ik altijd uitleggen hoe we duizenden burgers zover krijgen dat ze massaal willen deelnemen aan een wetenschappelijk project. CurieuzeNeuzen is wat dat betreft behoorlijk uniek. Een belangrijke sleutel tot het succes is dat zowel een mediapartner, de overheid, bedrijven en de universiteit vanaf de eerste dag mee in het verhaal zitten. Dat maakt het een ander en aantrekkelijker project dan wanneer het bedacht zou zijn binnen de vier muren van de universiteit. De burger krijgt er ook wat voor terug. Hij weet hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit aan zijn gevel en wat de toestand is van zijn tuin. Hij krijgt de kans om deel te nemen aan een groot experiment en hij voelt zich
verbonden met andere deelnemers. Samen zetten we een stap vooruit in de wetenschap.

Dit interview verscheen eerder in het personeelsmagazine van de Universiteit Antwerpen. Tekst: Benedicte Van Paeschen Foto’s: Jesse Willems