Not happy with the results?
Type your search again
Vergissing
Bedankt!
We voegen je opnieuw toe aan onze e-mail-lijsten, je krijgt voortaan opnieuw alle communicatie als deelnemer.
CurieuzeNeuzen krijgt nakomelingen
CurieuzeNeuzen krijgt nakomelingen
Was je de afgelopen weken in Brussel, dan kon je er haast niet naast kijken: in de metro, in de krant, op affiches in de straten en op de lokale zenders werd opgeroepen om je in te schrijven voor CurieuzenAir, het grootste burgeronderzoek naar luchtkwaliteit ooit in Brussel. We zetten CurieuzeNeuzen niet alleen verder in eigen land, ook in Spanje en in Ierland werden burgeronderzoeken geïnspireerd door ons onderzoeksmodel.
CurieuzenAir BXL
Het grootste burgeronderzoek naar luchtkwaliteit in Brussel riep de afgelopen weken op om je als Brusselaar in te schrijven als deelnemer voor het onderzoek in september 2021. Een vergelijking met CurieuzeNeuzen Vlaanderen is snel gemaakt, maar hoe zit dat nu eigenlijk? Het verhaal van CurieuzenAir begint in oktober 2019, wanneer Bloomberg Philantrophies, de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Leefmilieu Brussel, universiteiten, onderzoekscentra en NGO’s het ‘Brussels Clean Air Partnership’ aangaan: een samenwerking om de luchtvervuiling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in te dijken. Het Brussels Clean Air Partnership maakt onderdeel uit van het bredere milieuprogramma van Bloomberg Philantrophies, dat in 810 steden en 170 landen investeert in zaken als energietransitie, klimaatactie en de bescherming van ecosystemen van oceanen.
Een van de betrokken partners in het Brussels Clean Air Partnership is Burgerbeweging BRAL. Zij klopten vervolgens aan bij Universiteit Antwerpen naar aanleiding van CurieuzeNeuzen Vlaanderen. Samen met andere partners als ULB, De Standaard, Le Soir, BRUZZ werd de afgelopen weken campagne gevoerd om 3000 deelnemers te vinden. Zij starten in september 2021 met het meten van luchtkwaliteit aan hun gevel, schoolpoort, bedrijfsentree of gemeentehuis. Een nieuw tak binnen CurieuzenAir is het Community traject, dat speciaal in samenwerking met BRAL werd opgezet om moeilijk bereikbare gemeenschappen te betrekken bij het onderzoek. Een andere aanpassing is de deelnemersprijs: om het project voor iedereen toegankelijk te laten zijn, werd ingezet op een ‘pay as you like’ principe, waarbij de deelnemer zelf zijn deelnamebedrag kan instellen op basis van zijn of haar draagkracht.
De inschrijvingen zijn inmiddels gesloten: 17 juni wordt de selectie bekendgemaakt. De metingen duren een maand en starten op 21 september. Je volgt het onderzoek via curieuzenair.brussels en op de websites van mediapartners De Standaard, Le Soir en BRUZZ.
Barcelonaaaaa!
Het CurieuzeNeuzen-model inspireert ook tot buiten de landsgrenzen. Op verschillende plekken in Europa nemen burgers het heft in handen als het gaat over de luchtkwaliteit in hun straat en de impact op hun gezondheid. Zo publiceerde het xAire project in Barcelona recent de resultaten van het onderzoek uit februari 2018. Geïnspireerd op CurieuzeNeuzen Antwerpen uit 2016 onderzochten 1650 ouders, leerlingen en leraren van 18 basisscholen de luchtkwaliteit in verschillende wijken in Barcelona. Samen plaatsten zij meetbuisjes op 800 locaties in de stad, met name in de nabijheid van de deelnemende scholen. Onder begeleiding van de betrokken wetenschappers werden de resultaten door de scholen zelf verwerkt: leerlingen presenteerden de conclusies en aanbevelingen op het 5e Barcelona Science Congress en overhandigden hun rapport aan de schepen van mobiliteit. Het resultaat van de metingen vind je terug op een interactieve kaart.
Ook aan de andere kant van het kanaal wordt de methodiek van CurieuzeNeuzen binnenkort ingezet. In september van dit jaar start in Dublin het burgerwetenschapsproject Clean Air Together, een initiatief van de Ierse Environmental Protection Agency naar aanleiding van het overschrijden van de Europese NO2 limieten in de stad. Eind 2021 moet er een actieplan liggen dat zowel de oorzaken als oplossingen bekijkt. Clean Air Together helpt bij het nauwkeurig in kaart brengen van de luchtkwaliteit, met 1200 burgerwetenschappers die in het najaar starten met de metingen.
Brave huisvaders en mokkende pubers: een update over het datanetwerk
Brave huisvaders en mokkende pubers: een update over het datanetwerk
De data van het gazondolkennetwerk wordt verzonden via het Internet of Things. CurieuzeNeuzen in de Tuin is met zijn 5.000 geconnecteerde sensoren meteen ook het meest grootschalige Internet of Things netwerk in België. Pionierswerk dus, en dat geeft evenveel interessante verrassingen als uitdagingen.
De naam, Internet of Things, ook wel IoT, verwijst naar een geheel van apparaten dat verbonden is met het internet. Op deze manier kunnen de apparaten gegevens naar de cloud sturen, met databases communiceren of onderling gegevens uitwisselen.
Veel apparaten in het IoT zijn uitgerust met een sensor om gegevens te verzamelen. In het geval van CurieuzeNeuzen in de Tuin heeft de bodemsensor verschillende sensoren die elk kwartier de luchttemperatuur, de bodemtemperatuur of de bodemvochtigheid meten. Via een simkaart zijn de sensoren verbonden met het IoT netwerk van Orange en één keer per dag worden de verzamelde data doorgestuurd naar onze database en de dashboards van de deelnemers.
We hebben intussen een eerste zicht op hoe trouw de gazondolken hun data doorsturen naar de CurieuzeNeuzen-database aan de UAntwerpen. Verrassend daarbij is dat een deel van het netwerk reageert als een “goede huisvader”, terwijl een ander deel meer als een “mokkende puber” tewerk gaat.
Zo’n 50% van alle sensoren sturen hun data elke 24 uur door (dit zijn de brave huisvaders). De andere 50% wil nog wel eens één of meerdere dagen de data vasthouden, om dan op een later moment alles in een gulp door te sturen (dit zijn de pubers).
Is jouw gazondolk toevallig een mokkende puber? Niet getreurd. Dan zie je inderdaad niet elke 24 uur nieuwe data op je dashboard verschijnen. Maar deze data zijn niet verloren: de gegevens worden opgeslagen in het intern geheugen van de bodemsensor en doorgestuurd als er terug connectie is. Hoe dan ook worden deze data meegenomen in het onderzoek.
Vanuit een Internet of Things-perspectief zijn deze brave en stoute gazondolken razend interessant: waarom reageert het netwerk zo? Is er een verminderd bereik op bepaalde locaties? Staan er grote bomen of gebouwen in de buurt? Of speelt het weer een rol in de connectiezekerheid? En wat valt hieruit te leren voor de toekomstige uitrol van grote IoT netwerken? Deze interessante vragen onderzoeken we momenteel met partner Orange en de Internet of Things-wizards van ID lab aan de UAntwerpen.
Dit opent een nieuwe deur in de wetenschap
“Dit opent een nieuwe deur in de wetenschap”
CurieuzeNeuzen in de Tuin krijgt technologische hulp van telecombedrijf Orange. Een samenwerking die leidt tot een revolutie in de milieuwetenschappen. “Net zoals de komst van de satellieten in de jaren 70.”.
Hoe is het gesteld met onze Vlaamse tuinen, bedrijfstuinen, parken en speeltuinen? Hoe warm is het er, of hoe koel? Hoe droog zijn ze, of hoe nat? Dat meet CurieuzeNeuzen in de Tuin, het burgerwetenschapsproject van UAntwerpen en een heleboel partners uit de publieke en private sector. Van april tot oktober spiezen vijfduizend CurieuzeNeuzen – burgers zoals u en ik – een gazondolk in hun tuin: een slimme sensor die de temperatuur en droogte in de bodem meet. Een technisch huzarenstukje waarvoor UAntwerpen samenwerkt met telecombedrijf Orange, dat in dit project de exclusieve data- en connectiviteitspartner is. Hoe werken die slimme gazondolken? Waarom is dit citizenscienceproject zo baanbrekend? Dat vragen we aan Filip Meysman, professor aan UAntwerpen en drijvende kracht achter CurieuzeNeuzen, en Gert Pauwels, business manager 5G bij Orange.
Wie van jullie zette de eerste stap voor deze samenwerking?
Filip: Dat deed Orange. Na het vorigeCurieuzeNeuzen-project over luchtkwaliteit belde de innovatiedirecteur me op. Hij vroeg of Orange kon meewerken aan onze burgerwetenschapsprojecten. “Toevallig werken we aan een nieuw projectje”, vertelde ik. “We willen een sensor uitzetten in duizenden Vlaamse tuinen, maar we hebben een probleem: we willen deze koppelen aan het internet of things.” (IoT, het geheel van apparaten die via het internet gegevens uitwisselen met andere apparaten, red.) Bleek dat Orange nét een nagelnieuw IoT-netwerk had uitgerold in Vlaanderen!
Waarom wil Orange zo graag meehelpen aan burgerwetenschapsprojecten?
Gert: Ook voor ons zijn het milieu en de energietransitie een grote prioriteit. We willen tussen 2019 en 2023 de CO2-uitstoot van onze onderneming met 30 procent verminderen. We zetten ook in op de circulaire economie door bijvoorbeeld simkaarten, gsm’s en tv-modems te recupereren. Natuurlijk is ook CSR (corporate social responsibility of maatschappelijk verantwoord ondernemen, red.) belangrijk. Omdat Orange de technologische leider in het IoT-verhaal is, willen we graag deze kennis en technologie ter beschikking stellen aan een duurzame wereld.
Wat doet Orange precies in dit CurieuzeNeuzen-project?
Gert: We maken het meetnetwerk slim, zodat de data meteen beschikbaar zijn voor de wetenschappers. Daarvoor gebruiken we ons specifiek nieuw narrow band IoT-netwerk. In het nationale 4G-netwerk hebben we ruimte voorzien om op een batterijvriendelijke manier data te versturen. In mensentaal: we hebben alles gestript wat we niet nodig hebben om een zo puur en energievriendelijk mogelijk netwerk over te houden.
Een massa aan gegevens in realtime verwerken, is dat zo vernieuwend dan?
Filip: In onze tak van de milieu- en klimaatwetenschappen wel. Het is een nieuwe deur die opengaat, te vergelijken met de komst van de satellieten in de jaren 70. Dankzij de IoT-netwerken en goedkope, betrouwbare én energievriendelijke sensors kunnen we nu op heel veel plekken tegelijk metingen doen. Dat schept enorm veel mogelijkheden. We verwachten dat we in de toekomst meer en meer vragen zullen kunnen oplossen door dergelijke metingen te doen. We zien deze CurieuzeNeuzen in de Tuin dan ook als een demonstratieproject voor toekomstige grootschalige meetanalyses.
Zullen we dan ook meteen weten hoe het met onze tuinen is gesteld?
Filip: Ja, dit is het grote voordeel in deze studie. Tijdens de metingen beschikken we zelf meteen over de data, kunnen we de kwaliteit ervan checken, en ze meteen ook meedelen. De deelnemers krijgen op een persoonlijk dashboard elke dag een update van de metingen in hun tuin. Daarnaast zullen we, voor het brede publiek, de resultaten van de verschillende meetpunten aanduiden op een stippenkaart. Zo kunnen we voor Vlaanderen een hitte-index en een droogte-index bepalen. Tegelijk gaan we grondig met de meetdata aan de slag en laten we er een statistisch computermodel op los. Dit om te weten te komen waarom het in een bepaalde periode in de ene tuin koel of droog is en in de andere warm of vochtig.
Als ik wild mag dromen, dan zou ik CurieuzeNeuzen graag eens overdoen in Peking – Filip Meysman
Wat waren de grootste uitdagingen voor deze CurieuzeNeuzen in de Tuin?
Filip: De eerste was om van de bodemsensor, die een soort van geavanceerde thermometer is, een gsm te maken die data kan versturen. De tweede was ervoor zorgen dat de datatransmissie vlekkeloos verloopt, dat die vijfduizend gazondolken, die elke dag staan te kwebbelen, goed ontvangen worden op het dataplatform van Orange. Een heel andere uitdaging was de burger enthousiast maken voor ons project. We hadden vijfduizend gazondolken besteld, dus moesten we ook vijfduizend gezinnen met tuinen vinden die aan het project willen deelnemen. We hebben meer dan vijftigduizend inschrijvingen, dus da’s dik in orde. (lacht)
Zijn er nog andere wilde burgerwetenschapsprojecten waar je van droomt?
Filip: Ik zou graag onze ideeën over citizen science en onze kennis over IoT-technologie exporteren naar het buitenland. Als ik dus wild mag dromen, dan zou ik CurieuzeNeuzen graag eens overdoen in Peking.
Wat houdt je tegen?
Filip: Als ik in het buitenland een lezing geef, moet ik altijd uitleggen hoe we duizenden burgers zover krijgen dat ze massaal willen deelnemen aan een wetenschappelijk project. CurieuzeNeuzen is wat dat betreft behoorlijk uniek. Een belangrijke sleutel tot het succes is dat zowel een mediapartner, de overheid, bedrijven en de universiteit vanaf de eerste dag mee in het verhaal zitten. Dat maakt het een ander en aantrekkelijker project dan wanneer het bedacht zou zijn binnen de vier muren van de universiteit. De burger krijgt er ook wat voor terug. Hij weet hoe het gesteld is met de luchtkwaliteit aan zijn gevel en wat de toestand is van zijn tuin. Hij krijgt de kans om deel te nemen aan een groot experiment en hij voelt zich
verbonden met andere deelnemers. Samen zetten we een stap vooruit in de wetenschap.
Gert Pauwels
Alumnus industrieel ingenieur (1994).
Master handelsingenieur aan de KULeuven (1991).
Business manager 5G bij Orange.
Legt zich toe op de valorisatie van een industrieel 5G-netwerk voor industriële toepassingen, vooral in de Antwerpse haven.
Filip Meysman
Hoogleraar biologie.
Coördinator van het centrum voor Microbial Systems Technology, onderzoekt interacties tussen biologie, chemie en geologie in ecosystemen.
Coördinator van CurieuzeNeuzen.
Dit interview verscheen eerder in het personeelsmagazine van de Universiteit Antwerpen. Tekst: Benedicte Van Paeschen Foto’s: Jesse Willems
Universiteit Antwerpen
Bij ons groeit en bloeit de citizen science
(more…)
CurieuzeNeuzen Vlaanderen
CurieuzeNeuzen Vlaanderen bracht de luchtkwaliteit in Vlaanderen zeer fijnmazig in kaart. 20.000 deelnemers ontvingen in mei 2018 een meetpakket om de NO2 concentratie in hun straat te meten. Dit resulteerde in een uitgebreide en internationaal toonaangevende dataset. De data werden vergeleken met computersimulaties van de luchtkwaliteit in Vlaanderen en lieten toe om de blootstelling van de hele bevolking te berekenen. Het is internationaal de eerste keer dat op een dergelijke grote schaal burgers actief betrokken werden bij een wetenschappelijk project rond luchtkwaliteit.
Bekijk vanaf 15u hier de livestream van het slotevent
Bekijk vanaf 15u hier de livestream van het slotevent
Op 13 december sluiten we samen het tuinhek tijdens het slotevent Een schatkist aan klimaatdata: wat 5.000 gazondolken ons leerden over hitte en droogte. Presentator Maud Vanhauwaert neemt je mee door twee jaar burgeronderzoek aan de hand van gesprekken, video’s en presentaties.
Het slotevent vanuit huis volgen kan ook: via onderstaande link volg je dinsdag 13 december vanaf 15u de livestream op je computer of gsm. Via diezelfde link kijk je de video ook op een later moment nog eens terug.
Twee jaar CurieuzeNeuzen in de Tuin: een unieke blik op hitte én droogte én nattigheid in Vlaanderen
Twee jaar CurieuzeNeuzen in de Tuin: een unieke blik op hitte én droogte én nattigheid in Vlaanderen
Na twee bijzondere meetjaren maakt CurieuzeNeuzen in de Tuin, het grootste burgerwetenschapsonderzoek naar hitte en droogte in Vlaanderen, de eindbalans op. Van het extreem natte 2021 tot het uitzonderlijke warme en droge 2022: duizenden burgers en hun gazondolken brachten een internationaal unieke dataset voort, die inzichten biedt in hoe we ons beter kunnen wapenen tegen hitte en droogte. De resultaten laten zien wat je zelf kan doen om je tuin klimaatrobuust te maken, maar ook dat inspanningen op overheidsniveau sterk kunnen helpen om onze buurten en steden klimaatbestendig te maken.
Duizenden enthousiaste burgerwetenschappers zetten de afgelopen twee jaar hun schouders onder CurieuzeNeuzen in de Tuin, het grootste burgeronderzoek naar hitte en droogte in Vlaanderen. In de tuinen van gezinnen, scholen, parken en bedrijven ging een ‘gazondolk’ in de bodem: een slim miniweerstation dat via het Internet of Things van Orange Belgium dagelijks een datapakket over temperatuur en bodemvocht doorstuurde naar de onderzoekers van Universiteit Antwerpen. Vlaanderen heeft daarmee ineens een internationale primeur te pakken: nooit eerder werd de impact van hitte en droogte in zo’n grote regio zo gedetailleerd in kaart gebracht.
De eerste meetcampagne in 2021 had 5.000 meetpunten over heel Vlaanderen. In 2022 tekenden 3.000 CurieuzeNeuzen in om een jaar extra te meten. Ook in 200 natuurgebieden en op 200 landbouwakkers over heel Vlaanderen werden gazondolken in de grond geplaatst.
Droogte: laat het water infiltreren wanneer het valt!
Dankzij de real time data konden de onderzoekers de impact van aanhoudende droogte, maar ook extreme regenval op de voet volgen en dit gedurende twee zeer uiteenlopende weerjaren. De waterbom in juli 2021 zorgde voor hele hoge percentages aan bodemvocht in Limburg en een deel van Brabant. De langdurige periode van droogte in het voorjaar en de zomer van 2022 zorgde dan weer voor extreem lage bodemvochtpercentages in heel Vlaanderen. Zakte het gemiddelde bodemvocht in Vlaanderen in de zomer 2021 niet onder de 25%, dan daalde dit tot 12.8% in 2022, met bruine gazons als meest zichtbare effect.
Het CurieuzeNeuzen-meetnetwerk laat niet alleen zien hoe de droogte sterk varieerde over de afgelopen twee jaar, het toont ook wat je zelf kan doen om je tuin ertegen te wapenen. Vooral de sterke droogteperiodes in april -mei 2022 en juli – september 2022 tonen aan welke tuinen beter bestand zijn tegen de droogte.
– Tuinen die startten met meer water in de bodem aan het begin van een droogteperiode, kwamen er aan het einde van de droogteperiode ook beter uit. Water opvangen en infiltreren wanneer de regen valt (in winter en herfst) is dus cruciaal om je tuin droogte-robuust te maken. Met minder verharding in je tuin kan het regenwater beter in de bodem indringen. Je kan ook regenpijpen afkoppelen en zo meer water in je tuin laten infiltreren.
– Bomen in je eigen tuin en die van je buren zorgen ervoor dat het water beter in de grond kan dringen na een regenperiode. Zo heeft je tuin opnieuw een kleine voorsprong bij de start van de volgende droogteperiode. Bovendien drogen tuinen met bomen in de buurt net een tikkeltje trager uit.
Hitte: wat kan je doen om je tuinbodem koel te houden?
Hitte en droogte geven stress aan de planten in je tuin. Om het bodemecosysteem van je tuin klimaatbestendig te maken is het dus belangrijk de tuinbodem koel en vochtig te houden tijdens de zomerperiode. Het CurieuzeNeuzen-meetnetwerk laat toe om te kijken waar er koelere tuinen gelegen zijn. Dit geeft soms opmerkelijke resultaten. Zo waren tijdens de extreem warme periodes van 2022 de bodems van onze stadtuintjes overdag over het algemeen 0,5 °C koeler dan tuinen in de stadsrand. Meer schaduw en een compactere tuininrichting spelen daarbij waarschijnlijk een rol. Onze schooltuinen daarentegen hebben typische warmere tuinbodems, omdat ze vaak grote, kort gemaaide gazons en weinig schaduw hebben.
Statistische analyse van de grote CurieuzeNeuzen-dataset laat toe om te onderzoeken over waarom de ene tuinbodem koeler is dan de andere – en hoe we daar zelf mee aan de slag kunnen:
– Met stip op kop: maai je gras minder vaak. Dat kan zo’n 3°C verkoeling geven aan je tuinbodem – een enorm verschil.
– Plant bomen in je tuin. Bomen verdampen water en geven verkoelende schaduw: dit scheelt 1°C in je tuinbodem.
–Zorg voor levende hagen in plaats van betonnen afsluitingen: op de warmste dag zorgt dit voor 0.5°C verkoeling in onze tuinbodems.
– Vervang zoveel mogelijk grijs door groen: verhard oppervlak – zoals stenen terrassen – is ondoorlaatbaar voor regen en straalt volop warmte uit in de zomer. Grijs oppervlak omzetten in groen zorgt voor een betere waterhuishouding en geeft verkoeling in de zomer.
Groen in je buurt of stad tegen stedelijk hitte-eiland
Tijdens de extreem warme periodes van 2022, tonen de CurieuzeNeuzen-data aan hoe onze steden zogenaamde hitte-eilanden werden. Dit betekent dat het in de stad warmer wordt dan op plekken buiten de stad, doordat bebouwing meer warmte vasthoudt. Dit laat zich vooral ’s nachts sterk voelen, waardoor het puffen geblazen is in bed tijdens een hittegolf.
Maar kunnen we met een eigen stadstuintje het stedelijk hitte-eiland te lijf gaan? Ook hier zijn de CurieuzeNeuzen data duidelijk: het planten van een enkele boom in je tuin of het uitbreken van een paar terrastegels maakt weinig verschil in jouw slaapkamer tijdens een hittegolf. Maar als alle buren dit doen, en er dus op grotere schaal onthard wordt in de ruimere buurt, dan tikt dat wél aan. De aanwezigheid van meer open groen in een straal van 1-10 km rond je woning zorgt voor lagere nachtelijke temperaturen. Hierbij zijn ambitieuzere ingrepen op buurt- of stadniveau nodig.
Live event
Wie samen met het CurieuzeNeuzen-team live wil terugblikken op twee jaar burgerwetenschap, is van harte welkom tijdens het slotevent op 13 december op Campus Drie Eiken in Wilrijk. Registreren kan nog tot en met 11 december op curieuzeneuzen.be/slotevent
CurieuzeNeuzen in de Tuin is een initiatief van Universiteit Antwerpen en De Standaard met sterke ondersteuning van Orange, VITO, Vlaamse Milieumaatschappij, Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, Departement Omgeving, Bio-Planet, iFLUX, DPD en Aquafin.
Uitschrijven
Bedankt!
Je gaf aan geen communicatie meer te willen ontvangen. Je begrijpt dat je hierdoor toekomstige berichten over deelname aan het onderzoek, waaronder de mails over mijn waarborg en waardebon, niet meer zal ontvangen.